Sant'Agata, de Vesuvius en Pompeii

Vandaag schrijf ik vier dagen in één keer, met een stukje geschiedenisles, vanaf een ligbedje bij het zwembad. We houden vandaag een dagje rust na alle chaos. In Rome was het al een ander Italië (zoals de getto warover ik schreef rondom ons huisje), maar sinds we verder richting het zuiden gingen rijden, is het land echt totaal veranderd. Behalve de taal en de zon, die zijn hetzelfde gebleven. En ik had niet zo op deze verandering gerekend, ik had het wel gehoord, maar niet zo serieus genomen en dus moet ik er echt goed aan wennen. 

Het landschap veranderde van uitgestrekte heuvels met olijf- en wijngaarden in bergen met bos afgewisseld met sinaasappel- en citroenboomgaarden. Olijfbomen zie je ook nog wel, maar druiven zijn schaars. De wegen, op de tolwegen na, worden hier nauwelijks onderhouden. Net als de huizen, het is duidelijk dat de mensen hier stukken armer zijn. En in het verkeer lijkt er maar één regel te zijn; niemand heeft voorrang. Er rijdt geen auto zonder kras of deuk, het is een wonder dat wij nog niks aan onze auto hebben. Ik begrijp nu wel heel goed waarom Fiat die kleine autootjes heeft gemaakt, de scooters, Smarts en Mini's hier zo populair zijn. En ook waarom de fabrieken van Ferrari en Lamborghini zich in het noorden bevinden. De straatjes in dorpjes en steden zijn soms zo smal dat je er maar net door kunt. Zo ook het straatje naar ons appartement met uitzicht over het dorp, de bergen en zee, dat overigens voor de lokale begrippen enorm luxe is. Ik fantaseer dat een rijke maffia-figuur hiervan de eigenaar is, haha. De straten en wegen in de gehele Golf liggen trouwens nog steeds behoorlijk bezaaid met afval, met alle bijkomende geuren, het resultaat van de stakigen een tijd geleden. Ik wist het niet, maar het blijkt dat veel afval hiervandaan nog steeds naar Nederland wordt vervoerd om bij ons verbrand te worden.

Maar goed, al die chaos heeft de afgelopen paar dagen voor wat stress in de auto gezorgd. We zijn flink de weg kwijt geweest en soms zakte de moed in onze slippers. Daarom hebben we vandaag een rustdag ingepland en laten we Napels en de maffioso voor wat het is. Zeer waarschijnlijk zou deze stad ons stresslevel verder doen rijzen, dan de bedoeling moet zijn op vakantie. Dus zitten we nu relaxed bij het zwembad en vertel ik jullie verder alleen nog maar over onze leuke en indrukwekkende ervaringen.

Donderdag hebben we de Vesuivius 'beklommen'. Het eerste stuk reden we zelf. Daarna een flink stuk vol tornandi (haarspeldbochten) over een onverharde weg in een grote truck met enorme banden, die daardoor zorgde voor een zeer whiplash-onvriendelijke rit. Gevolgd door een wandeling van 800 meter over een smal slingerend wandelpaadje naar de kraterrand. Maar het was het waard, het resultaat was super! Tijdens de wandeling hadden we al steeds een heel mooi uitzicht over de omliggende stadjes, bergen en de zee. Boven gekomen konden we over de helft van de kraterrand lopen, ook Napels was toen te zien. Uit de krater kwam op verschillende plekken stoom en een vreemd geurtje dreef af en toe voorbij. De Vesuvius is de enige slapende vulkaan in Europa, de laatste uitbarsting was in 1944 en ze verwachten een nieuwe uitbarsting in de komende 40 tot 50 jaar. Misschien was die aardbeving vorige week wel een aankondiging, net als in de jaren voor de beroemde uitbarsting in 79 vC. waarbij Pompeii en Herculaneum bedolven werden... We hebben een steentje uit de krater meegenomen voor paps stenenverzameling, wellicht kan hij dan binnenkort zeggen dat hij nog een stukje van de Vesuvius heeft van vóór de eruptie in 20.. nC.

Na de zelfde weg terug te hebben afgelegd, die ons overigens stukken makkelijker afging, en een heerlijke douche, hebben we een lekker restaurantje opgezocht. Heerlijke prosciutto e meloni als antipasti, een goed gegrilde steak en kippenborstfilet als hoofdgerecht met de zoveelste liter vino rosso della casa erbij, maakte de dag helemaal af.

Vrijdag hebben we Pompeii bezocht. Vanaf het appartement is het zowiezo een uur rijden om van het schiereiland af te komen. Onderweg leidt een weg vol haarspeldbochten en uitzicht op de golf van Napels met de Vesuvius, ons door een aantal tunnels van zo'n 2000 meter en brengt ons steeds dichter bij de voet van de vulkaan en de omliggende steden. We vonden zowaar onze bestemming in één keer zonder verkeerd te rijden!

We kozen voor een rondleiding met een gids om zo de hoogtepunten met de bijbehorende verhalen er uit te halen. Pompeii is een complete stad, van 66 hectare en het had 25.000 inwoners. Te groot dus om alles te bekijken in een dag. Voor de beroemde eruptie kende Pompeii al verschillende invloeden die te zien zijn in de bouw, Italianen, Romeinen, en Grieken heb de stad gebouwd en herbouwd. De muren zijn opgenouwd uit ruwe lavastenen, gemetseld met een mix van as en urine, wat werd ontdekt als een stevige lijm. De stad kent vele aardbevingen en bij de restauraties werden gaten opgevuld met netjes uitgehouwen vierkanten lavastenen. Toen de stad voor het eerst ontdekt werd na de eruptie werd veel van het gevonden marmer weggenomen om te hergebruiken en stukken muur verder gerestaureerd met bakstenen. Dit maakt dat de verschillende invloeden goed zichtbaar zijn. 17 jaar voor de eruptie verwoestte een enorme aardbeving de stad en door de vele heftige naschokken was men ten tijde van de eruptie in 79 vC. nog altijd met de wederopbouw bezig. De stad raakte bedolven onder een laag modder en as van ongeveer 12 meter. Geen lava, zoals wel bij Herculaneum het geval is, omdat het veel dichter bij de Vesuvius ligt. Herculaneum was dan ook veel moeilijker op te graven dan Pompeii. 

Een pyroclastische golf van zo'n 800 graden, in combinatie met de as, zorgde ervoor dat alles verbrandde in Pompeii, behalve wat van steen, metaal of aardewerk was. De uitbarsting kwam onverwacht, waardoor veel mensen niet meer konden vluchten en in verraste houdingen of met hun handen voor hun gezicht om het tegen de as en hitte te beschermen, werden gevonden. Tenminste, niet zo zeer de mensen zelf, want die verbrandden vrijwel helemaal, enkel wat botten zijn gebleven. Maar wel de mallen van de mensen en dieren die ze vonden in de versteende as. 

Ingenieus als ze waren in 1748 nC. toen de opgravingen van de stad (na de ontdekking ervan in de 16e eeuw) weer werden opgepakt, lieten ze de gaten vollopen met een vloeibaar goedje. Eenmaal hard geworden, werd men verrast door de dieren, mensen, broden, stuken vlees etc. Een aantal van deze mallen ligt nog in Pompeii, ook wat keramiek, maar de meeste vondsten zijn overgeplaatst naar het museum in Napels samen met alle pannen en gereedschappen... Helaas, want dat hadden we nog wel graag willen zien en het zou de sfeer in Pompeii zeker ten goede komen.

Wel kregen we de huizen te zien, van armen, van rijken en badhuizen met sauna's. Felgekleurde fresco's die veelal goed bewaard gebleven zijn, sieren de muren. Als er veel marmer op de stoep voor een huis ligt, dan was het een belangrijk huis. In veel portieken zijn gleuven te zien van houten schuifdeuren. In sommige huizen staan kleine beeldjes van hun voorvaderen, zoals wij foto's ophangen. Op elke hoek van de straat is wel een bar te vinden met een marmeren toonbank en daarin gaten met keramische potten voor de wijn. In de straten waren uitgesleten geulen te zien van de wagens en stukjes marmer tussen de straatstenen om in het donker de weg te kunnen vinden. Op de muren van de bordelen, met kleine hokjes met enkel een stenen bed, zijn voor zichzelf sprekende goedbewaarde fresco's te zien.

Tot nu toe is tweederde van de stad opgegraven, in 300 jaar tijd. Een deel van de opgegraven huizen is nog ontoegankelijk en wordt nog gerestaureerd. Niet lang voordat we op vakantie gingen zag ik dit toevallig op het nieuws. Nederland zou ruim 1 miljoen doneren om de opgravingen en restauraties binnen drie jaar te kunnen afronden. Ik had dus niet zo veel verwacht van Pompeii, maar het viel me alles mee. Er is duidelijk nog veel werk te doen, maar we hebben wel een heel goede indruk van Pompeii en de impact van de eruptie gekregen.

Teruggekomen van de indrukwekkende stad hebben we een antipasti genomen op het terras van een heel lief italiaans mannetje naast de plaatselijke kerk. Net als donderdag toen we aankwamen in Sant'Agata, toen zat zijn terras vol en had hij zijn hele familie opgetrommeld om ons te bedienen. Alles is er in tegenstelling tot de andere toeristische tentjes, heel simpel en goedkoop, maar daardoor juist zo lekker en sfeervol. Na een pastamaaltijd uit onze eigen keuken zijn we nog even een ijsje gaan halen. De hele omgeving was naar het kerkplein van Sant'Agata gekomen. Er was een benefietavond georganiseerd om een school te kunnen bouwen in Afrika, een hele happening hier! En eigenlijk is het wel bijzonder als je er over nadenkt, dat dit georganiseerd wordt in een gebied dat in vergelijking met ons, best arm is.

Nu ga ik nog even verder relaxen aan het zwembad, luisterend naar Oasis' "Lemon Tree", hoe toepasselijk! Morgen rijden we richting Sicilië. Het is een behoorlijk eind rijden, dus overnachten we in een hotel voordat we overvaren en verder rijden naar Nicolosi, een stadje aan de voet van de Etna.